Zmiany środowiska przyrodniczego Zachodniego Sørkapplandu (Spitsbergen) pod wpływem globalnego ocieplenia i działalności człowieka w ostatnim 25-leciu.

Badania naukowe wyprawy Uniwersytetu Jagiellońskiego zostały przeprowadzone w lecie 2008 roku w ramach projektu MNiSW nr N305 035634

Celem projektu jest zbadanie zmian w środowisku zarówno abiotycznym jak i biotycznym, głównie poprzez porównanie wyników badań stanu środowiska tego samego obszaru, wykonanych przez uczestników projektu ćwierć wieku temu (w sezonach letnich 1982-1985) i w lecie 2008 r.

Uczestnicy wyprawy:

• z Instytutu Geografii i Gospodarki Przestrzennej: Prof. dr hab. Wiesław Ziaja (kierownik), mgr Justyna Dudek, mgr Jan Niedźwiecki
• z Instytutu Botaniki: mgr Maja Masłowska, dr Piotr Osyczka, dr Michał Węgrzyn

Badania podstawowe, przeprowadzone tymi samymi metodami lub przez te same osoby (albo zespoły pod kierunkiem tych samych badaczy) w obydwu horyzontach czasowych, są w pełni porównywalne. Zaliczają się do nich:

• Skartowanie (typów) zbiorowisk roślinnych północno-zachodniego Sørkapplandu, od rzeki Lisbetelva do rzeki Vinda, w skali szczegółowej (wobec stwierdzenia istotnych zmian, jakie zaszły w zróżnicowaniu roślinności od 1985 do 2008 r.).
• Zbadanie zachodniego zasięgu zlodowacenia centralnej części Sørkapplandu na podstawie obrazów satelitarnych i zdjęć lotniczych z lat 1985, 1990, 2004-2008.
• Sprawdzenie aktualności mapy (typów) geokompleksów, czyli mapy zróżnicowania krajobrazu, północno-zachodniego Sørkapplandu wykonanej w oparciu o kartowanie w latach 1982-1986 (i zaniechanie powtórnego kartowania wobec stwierdzenia braku istotnych zmian w zróżnicowaniu abiotycznych elementów krajobrazu).

Dodatkowo, oprócz wymienionych badań porównawczych, przeprowadzono w 2008 roku:

• Zbadanie stanu lodowca Gåsbreen (jego geometrii i funkcjonowania) oraz środowiska przyrodniczego i krajobrazu w jego otoczeniu (pokryw osadowych, form terenu, wód i roślinności), w celu nawiązania do wyników badań z różnych lat od 1899 do 2005.
• Skartowanie zasięgu lodowców Wiederbreen i Bungebreen w celu porównania go do ich zasięgu w latach wcześniejszych.
• Skartowanie nowopowstałego wybrzeża zatoki Stormbukta po recesji lodowca Olsokbreen (od strony północnej).
• Skartowanie wybrzeża zatoki tuż na południe od Palffyodden w celu poznania zachodzących tam zmian.
• Skartowanie przebiegu linii brzegowej równiny Tørrflya w celu poznania tempa jej cofania pod wpływem abrazji morskiej.
  

  Chata traperska, w której stacjonowała wyprawa, na przylądku Palffyoddenfot. J. Niedźwiecki

• Pomiary statystyczne otoczaków terasy ok. 335 m n.p.m. na stoku Hilmarfjellet w celu potwierdzenia jej morskiej genezy.
• Pobranie próby na datowanie radiowęglowe z kości wieloryba zagrzebanej w klifie nadmorskim Tørrflya.
• Pomiary plech Rhizocarpon geographicum w celach lichenometrycznych.
• Pobranie prób porostów, także z drewna dryftowego, m.in. w celu stwierdzenia nowych gatunków.
• Zbadanie wałów niwalnych pod stokami Hohenlohefjellet w celu ustalenia ich genezy.
• Drobne czynności badawcze, których wyniki mogą dostarczyć istotnych przyczynków do dotychczasowych ustaleń na różne tematy: stwierdzenie szybkiego rozwoju lejów i zapadlisk krasowych na Olsokflya po 1986 roku, dokumentacja fotograficzna pozostałości osadnictwa sezonowego na wysepkach koło przylądka Palffyodden, a także schwytanie i sfotografowanie łososia w rzece lodowcowej Bungeelva.

Wiesław Ziaja

---

Galeria

Praca w terenie

 

Krajobrazy

 

Przyroda

 

Remont chaty